Pasja polski film historyczny z 1977 roku w reżyserii Stanisława Różewicza, na podstawie scenariusza Andrzeja Kijowskiego i Edwarda Żebrowskiego. Film przedstawia dzieje powstania krakowskiego z roku 1846, na tle ostatnich dni życia działacza rewolucyjnego Edwarda Dembowskiego. Głównym tematem filmu jest konflikt między wolą romantycznej, pozbawionej szans na zwycięstwo walki a pragmatycznym konserwatyzmem. Pasja otrzymała w chwili premiery pozytywne recenzje i zdobyła Grand Prix Złote Lwy Gdańskie na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, ex aequo z filmem Bez znieczulenia (1978) Andrzeja Wajdy.FabułaJan Lewicki, Rzeź galicyjska, przed 1871. Rabacja galicyjska jest jednym z wątków filmuFilm otwiera scena pokazująca ekshumację ciał leżących w zbiorowym grobie 14 kwietnia 1846 roku, po upadku rewolucji krakowskiej, kiedy Austriacy usiłowali udowodnić śmierć przywódcy powstania, Edwarda Dembowskiego. Ciała Dembowskiego nie udaje się jednak zidentyfikować.Akcja filmu cofa się do przełomu lat 1845 i 1846, kiedy Dembowski rozpoczyna intensywne przygotowania do wywołania powstania przeciwko zaborczej władzy austriackiej. We Lwowie spotyka się z Franciszkiem Smolką, byłym członkiem Stowarzyszenia Ludu Polskiego, który jest jednak niechętny kolejnemu wystąpieniu zbrojnemu. Dembowski decyduje się zachęcić lud Wolnego Miasta Krakowa do powstania poprzez wydanie dekretów uwłaszczeniowych.W połowie lutego 1846 roku wybuch powstania wstrzymują aresztowania głównych przywódców w Poznaniu i we Lwowie. Dembowski jednak się nie poddaje. Próbuje bezskutecznie agitować wśród chłopów i rozmawiać z przywódcą rabacji galicyjskiej Jakubem Szelą (scena ahistoryczna), potem przedziera się wraz z nielicznymi siłami z Wieliczki do Krakowa; formalny dyktator powstania Jan Tyssowski chce jednak uniknąć ofiar. Gdy Austriacy otaczają Kraków, Dembowski ewakuuje się i w akcie desperacji prowadzi procesję katolicką na Podgórze w celu przekonania chłopów do rewolucji, aż do momentu masakry uczestników procesji 27 lutego 1846 roku ze strony wojsk austriackich.ObsadaJózef Bohdan Dziekoński, Śmierć Edwarda Dembowskiego, przed 1855Źródło: Filmpolski.pl Piotr Garlicki Edward Dembowski Zbigniew Zapasiewicz Jan Tyssowski Bolesław Smela Jakub Szela Wojciech Alaborski Wiesiołowski Henryk Machalica Smolka Mieczysław Hryniewicz Walerian Kalinka Edmund Fetting audytor Zajączkowski Mieczysław Voit Wolski Józef Fryźlewicz Teofil Wiśniewski, prezes Trybunału Galicji Paweł Unrug człowiek Szeli Anna Dymna Magdalena Kaszycka Piotr Różański współpracownik Dembowskiego krytykujący jego wejście do Rządu Narodowego Gabriel Nehrebecki mężczyzna w salonie krakowskim Bogusław Linda mężczyzna w salonie krakowskim Tomasz Zaliwski mężczyzna w salonie krakowskim Marcin Troński aresztujący Dembowskiego Arkadiusz Bazak współpracownik Wiesiołowskiego